Η Κύπρος έχασε ένα σημαντικό άνθρωπο των γραμμάτων

Φοίβος Σταυρίδης (1938-2012)

Του Πέτρου Παπαπολυβίου

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ του Φοίβου Σταυρίδη αποτελεί σημαντική απώλεια για την πνευματική ζωή της Κύπρου. Από τις πιο σεμνές παρουσίες στα ελληνικά γράμματα του τόπου, ο Σταυρίδης, φαρμακοποιός στο επάγγελμα, έζησε στη Λάρνακα, που αγαπούσε και φρόντιζε για την Ιστορία της.
Ευαίσθητη και διακριτική ποιητική φωνή, εξέδωσε τρεις ποιητικές συλλογές (η πρώτη το 1972). Λίγα χρόνια ύστερα από την τουρκική εισβολή, το 1980, ήταν ο ουσιαστικός εκδότης του περιοδικού «Ο Κύκλος», που κυκλοφόρησε σε 22 τεύχη μέχρι το 1986. «Ο Κύκλος» αποτέλεσε μια τομή για την ιστορία των σύγχρονων κυπριακών φιλολογικών περιοδικών, καθώς σε αυτό δημοσιεύονταν λογοτεχνικά κείμενα και άρθρα για την Ιστορία της Κύπρου, καθιερώνοντας υψηλή εκδοτική αισθητική, ενώ παράλληλα ήταν και ένα ανοικτό παράθυρο για την καλλιέργεια και τη συντήρηση των πνευματικών δεσμών του ημικατεχόμενου νησιού με λογοτέχνες και πανεπιστημιακούς από την Ελλάδα.
Αρκετά χρόνια αργότερα, το 1997, ο Σταυρίδης ενεπλάκη ενεργά στην έκδοση ενός άλλου σημαντικού περιοδικού, των «Μικροφιλολογικών», μετέχοντας (μέχρι το 2009) στην τριμελή Συντακτική Επιτροπή μαζί με τους Λευτέρη Παπαλεοντίου και Σάββα Παύλου.
Αποτέλεσμα της καρποφόρας συνεργασίας της ίδιας τριάδας ήταν η «Βιβλιογραφία Κυπριακής Λογοτεχνίας. (Από τον Λεόντιο Μαχαιρά έως τις μέρες μας)», που εκδόθηκε το 2001. Στο συγγραφικό του έργο περιλαμβάνεται και η έκδοση της «Βιβλιογραφίας κυπριακής λαϊκής ποίησης. Φυλλάδες και αυτοτελείς εκδόσεις (1884-1960)», που εκδόθηκε από το Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών επί διεύθυνσης του Κώστα Γιαγκουλλή. Πρόκειται για θεμελιώδη εργασία για πολλούς τομείς της ιστορίας της Κύπρου, που καθρεπτίζει το μόχθο και το ερευνητικό πάθος του Σταυρίδη.
Ένα άλλο σημαντικό βιβλίο που επιμελήθηκε ο εκλιπών ήταν η έκδοση «Ημερολόγιον του βίου μου. Αρχόμενον από του 1886» (δύο πανέμορφες εκδόσεις από το «Πολιτιστικό Κέντρο της Λαϊκής Τράπεζας», 1998 και 2007).
Πρόκειται για την εξιστόρηση της συναρπαστικής ζωής του Σάββα Τσερκεζή, μετανάστη από τον Μαζωτό, που πολέμησε εθελοντικά στους πολέμους του 1897 και του 1912-1913 και έζησε και κακόπαθε στην Αμερική.
Η θρυλική βιβλιοθήκη του Φοίβου Σταυρίδη, στο παλιό γκαράζ του σπιτιού του, στη Λάρνακα, ήταν ανοικτή για όλους, και ειδικότερα για τους νεότερους ερευνητές.
Ήταν ένα μάθημα και μια στάση ζωής που δεν θα ξεχάσουμε, όσοι στη δεκαετία του 1980, στις εξοντωτικές συνθήκες για την έρευνα στην Κύπρο, είχαμε την τύχη να κτυπήσουμε την πόρτα του και να αναζητήσουμε κάτι στη βιβλιοθήκη του. Παθιασμένος συλλέκτης και βιβλιοθήρας είχε συγκεντρώσει βιβλία και «εφήμερα» ανεκτίμητης αξίας (με την έννοια ότι δεν αποτιμάται χρηματικά η «τιμή» τους).
Στο κυπρολογικό τμήμα του αρχείου του περιλαμβάνονται, ανάμεσα στα άλλα, κατάλοιπα του Νεοκλή Κυριαζή, του ιατρού-ιστοριοδίφη της Λάρνακας, που κατά κάποιο τρόπο ο Σταυρίδης συνέχιζε το έργο. Μικρό μέρος του τεράστιου αρχειακού υλικού που είχε συγκεντρώσει ανάρτησε στο διαδίκτυο σε τρία εξαιρετικά ιστολόγια που επιμελούνταν και αξίζει να τα αναζητήσετε. Τους τελευταίους μήνες βρίσκονταν σε προχωρημένο στάδιο οι συζητήσεις για την παραχώρηση της Βιβλιοθήκης και του Αρχείου του στο Δήμο της Λάρνακας. Ήταν κάτι που θα τον έκανε ευτυχισμένο. Θα τον θυμόμαστε για τη συστηματικότητά του, το ήθος του και τη φλόγα των ματιών του.
*Ο Π. Παπαπολυβίου είναι αναπλ. καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.