Επισκόπηση της νεότερης κυπριακής ιστορίας

 Το  βιβλίο  του  καθηγητή  Στέφανου  Κωνσταντινίδη

 ΤΟΥ ΛΕΑΝΔΡΟΥ ΑΝΤΩΝΙΑΔΗ*

ΟΙ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ θεμάτων της Κυπριακής ιστορίας από μια κοινωνιολογική προβληματική είναι πολύ περιορισμένες. Οι λίγες που υπάρχουν εκτείνονται σ’ ένα πολύ μικρό χρονικό πεδίο, που εκτείνεται σε μια συγκεκριμένη περίοδο ή καταπιάνονται με την επεξήγηση και ανάλυση κάποιου θέματος. Συνήθως αυτό βασίζεται στα αποτέλεσματα των απαντήσεων ενός ερωτηματολογίου, το οποίο συντάσσεται με στόχο να επιβεβαιώσει ή να καταρρίψει μια υπόθεση όπως αυτή διατυπώθηκε από τον ερευνητή. Οι μελέτες-έρευνες και τα δημοσιεύματα του είδους αυτού αφθονούν κυρίως στον τομέα των παιδαγωγικών. Συντάκτες τους είναι, κατά κύριο λόγο, εκπαιδευτικοί που αναλαμβάνουν εργασίες του είδους αυτού στο πλαίσιο της μετεκπαίδευσής τους και ακολουθούν πολύ αυστηρά τη μεθοδολογία που υποδεικνύεται για τη διεκπεραίωσή τους.

Πολύ περιορισμένος είναι ο αριθμός των ερευνών που στηρίζεται σε πρωτογενές υλικό και οι οποίες εξετάζουν ολόπλευρα μεγαλύτερης έκτασης περιόδους ή εστιάζονται στην ανάλυση θεμάτων που σχετίζονται με κοινωνικές και οικονομικές δομές, θεσμούς, ιδεολογίες, κ.λπ. Φυσικά κάποια σημάδια αλλαγής άρχισαν να παρατηρούνται ιδιαίτερα μετά την ίδρυση του Πανεπιστημίου Κύπρου (Σχολή Κοινωνικών Επιστημών) αλλά και των ιδιωτικών Πανεπιστημίων. Όμως ώς τώρα οι καρποί δεν είναι και τόσο άφθονοι. Λείπουν ακόμη οι συνθετικές αναλύσεις που να καταπιάνονται με περιόδους μακράς διάρκειας, πράγμα που θα συνέβαλε στην καλύτερη γνώση και κατανόηση των κοινωνικών φαινομένων, την εξέλιξή τους στον χρόνο ή τη μελέτη της πορείας ευρύτερων κοινωνικών ομάδων ή του συνόλου του λαού.
Μια συμβολή στην πλήρωση αυτού του κενού είναι η έκδοση ενός σηματικού βιβλίου που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις «Ταξιδευτής». Πρόκειται για το, έκτασης 448 σελίδων, βιβλίο του Στέφανου Κωνσταντινίδη «Επισκόπηση της νεότερης Κυπριακής Ιστορίας - Κοινωνικές Δομές, Θεσμοί και Ιδεολογία. Από την Οθωμανοκρατία και Αγγλοκρατία στην Ανεξαρτησία». Ο συγγραφέας του είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών σε Καναδικά Πανεπιστήμια καθώς και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης, αλλά και με σπουδές στην ιστορία την οποία άλλωστε δίδαξε επίσης. Αρθρογραφεί τακτικά με θέματα της ειδικότητάς του  στην εφημερίδα « Ο Φιλελεύθερος». Προτού ακολουθήσει τις σπουδές  του στις Κοινωνικές και Πολιτικές επιστήμες αποφοίτησε από το  Ιστορικό και Αρχαιολογικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών και μετεκπαιδεύτηκε επίσης στη Γαλλία, όπου αναγορεύτηκε σε διδάκτορα (Doctorat d’ Etat). Ανάμεσα στους δασκάλους του ήταν η μεγάλη ελληνίστρια  Ζακλίν ντε Ρομιγύ και  ο καθηγητής Νίκος Σβορώνος.

Ιστορία και λογοτεχνία

Του Στέφανου Κωνσταντινίδη

Με τον ίδιο τρόπο που η κονωνιολογία προσεγγίζει το λογοτεχνικό έργο ως κοινωνικό φαινόμενο σε μια προσπάθεια να μελετήσει την κοινωνία, τα άτομα, τις ομάδες, τις τάξεις, τις κοινωνικές αλλαγές και γενικά κάθε κοινωνικό φαινόμενο μέσα από αυτό, θα μπορούσε και η ιστορία να θέσει το ίδιο ερώτημα από τη δική της σκοπιά. Υπάρχουν μάλιστα και οι κοινωνιολόγοι που πιστεύουν πως ένα λογοτεχνικό έργο μπορεί να αποτελεί καθρέφτη μιας εποχής, αρκεί να του τεθούν τα σωστά ερωτήματα. Μutatis mutandis το ίδιο θα μπορούσε να ισχύσει και για την ιστορία. Ανάλογα δηλαδή ερωτήματα που θέτει ο κοινωνιολόγος στα λογοτεχνικά έργα, θα μπορούσε να θέσει και ο ιστορικός. Υπάρχει άλλωστε και μια ολόκληρη συζήτηση στις μέρες μας κατά πόσον η αναπαραγωγή από τη λογοτεχνία σημαντικών ιστορικών γεγονότων επηρεάζει και την πρόσληψη των ιστορικών για τα ίδια γεγονότα. Χαρακτηριστική είναι για παράδειγμα η συζήτηση που γίνεται τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα για την λογοτεχνία της αντίστασης και του εμφυλίου πολέμου. Φυσικά στη λογοτεχνία υπάρχει η επινόηση, ο κόσμος του λογοτέχνη είναι μυθοπλαστικός, είναι δημιουργία με τη συμμετοχή της φαντασίας και της ποιητικής άδειας. Είναι δυνατόν επομένως ένα τέτοιο έργο, εν πολλοίς μυθοπλαστικό, να μελετηθεί στη βάση της ορθολογικής σκέψης και της εμπειρικής επιστήμης;
Κανένα λογοτεχνικό έργο, όσο «επινοημένο» και να είναι, δεν αναπτύσσεται σε ένα ιστορικό κενό. Η όποια επινόηση κινείται μέσα σε ένα κοινωνικο-ιστορικό πλαίσιο.

Πολιτική και λογοτεχνία

Του Στέφανου Κωνσταντινίδη

 

Η πολιτική προεκτείνεται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο στην τέχνη και ιδιαίτερα στη λογοτεχνία. Η τέχνη για την τέχνη είναι μια ιδεαλιστική αντίληψη χωρίς αντίκρισμα στην πραγματικότητα. Αυτό δεν σημαίνει πως η έκθεση των όποιων πολιτικών ιδεών, όσο σημαντικές και να είναι, είτε στην ποίηση είτε στην πεζογραφία, οδηγούν και σε λογοτεχνική δημιουργία. Για να μετουσιωθούν σε λογοτεχνία οι πολιτικές ιδέες χρειάζεται και η αισθητική καταξίωση. Έτσι μπορεί να έχουμε ένα καταξιωμένο αισθητικά λογοτεχνικό έργο με απορριπτέες πολιτικές ιδέες και αντίθετα να έχουμε καταξιωμένες πολιτικές ιδέες σε ένα έργο χωρίς αυτό να καταξιώνεται αισθητικά. Δεν θα συζητήσω εδώ για τη συλλογική νόρμα που παραπέμπει στον λογοτεχνικό κανόνα, ούτε πώς αυτή επιβάλλεται, ούτε και την αμφισβήτησή της. Στόχος μου είναι να αναφερθώ πολύ συνοπτικά σε τρία λογοτεχνικά έργα, τα δύο από τα οποία προκάλεσαν συζητήσεις, μερικές φορές έντονες, ενώ το τρίτο έχει τη δική του ήρεμη παρουσία.

Η ταυτότητα των Κυπρίων

Ιδεολογία, γλώσσα και ταυτότητα 

Του Στέφανου Κωνσταντινίδη

Η αγγλική αποικιοκρατία αντιμετώπισε με καχυποψία την ανάπτυξη της εθνικής συνείδησης των Κυπρίων και προσπάθησε να εισαγάγει στη θέση της ελληνικότητας μια διαφορετική ιδεολογία, αυτή του κυπριωτισμού. Η ιδεολογία αυτή καλλιεργήθηκε από πολύ νωρίς μέσα από την αγγλόφωνη εκπαίδευση, την προσπάθεια ελέγχου γενικότερα της εκπαίδευσης και τη συνεργασία με ορισμένα στοιχεία της μεταπρατικής κυπριακής αστικής τάξης. Οι προσπάθειες αυτές της αγγλικής αποικιοκρατίας εντάθηκαν μετά την εξέγερση του 1931 και ειδικά από τον Βρετανό κυβερνήτη Sir Ronald Storrs. Όπως έγραψε ο κομμουνιστής ηγέτης Πλουτής Σέρβας «βασικός του στόχος ήταν να δώσει σάρκα και οστά στο παλιό όνειρο των αποικιοκρατών, να απομακρύνει τους Κυπρίους από τον ελληνικό εθνισμό». Ο Σέρβας τονίζει επίσης πως οι ψευδαισθήσεις αυτές των Βρετανών προέρχονταν και «από τις στάσεις που παρουσίαζε η άρχουσα τάξη και τις κολακείες με τις οποίες περιέβαλλαν τον Storrs στα αστικά σαλόνια». Η προσπάθεια της βρετανικής αποικιοκρατίας απέτυχε αλλά ο κυπριωτισμός ως ιδεολογία έκανε ξανά την εμφάνισή του με την ανεξαρτησία και ιδίως μέσα στο κλίμα της καταστροφής του 1974. Η νεοκυπριακή ιδεολογία αν και υποχώρησε στις δεκαετίες που ακολούθησαν, υποβόσκει ακόμη και σήμερα.

Η Κύπρος έχασε ένα σημαντικό άνθρωπο των γραμμάτων

Φοίβος Σταυρίδης (1938-2012)

Του Πέτρου Παπαπολυβίου

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ του Φοίβου Σταυρίδη αποτελεί σημαντική απώλεια για την πνευματική ζωή της Κύπρου. Από τις πιο σεμνές παρουσίες στα ελληνικά γράμματα του τόπου, ο Σταυρίδης, φαρμακοποιός στο επάγγελμα, έζησε στη Λάρνακα, που αγαπούσε και φρόντιζε για την Ιστορία της.
Ευαίσθητη και διακριτική ποιητική φωνή, εξέδωσε τρεις ποιητικές συλλογές (η πρώτη το 1972). Λίγα χρόνια ύστερα από την τουρκική εισβολή, το 1980, ήταν ο ουσιαστικός εκδότης του περιοδικού «Ο Κύκλος», που κυκλοφόρησε σε 22 τεύχη μέχρι το 1986. «Ο Κύκλος» αποτέλεσε μια τομή για την ιστορία των σύγχρονων κυπριακών φιλολογικών περιοδικών, καθώς σε αυτό δημοσιεύονταν λογοτεχνικά κείμενα και άρθρα για την Ιστορία της Κύπρου, καθιερώνοντας υψηλή εκδοτική αισθητική, ενώ παράλληλα ήταν και ένα ανοικτό παράθυρο για την καλλιέργεια και τη συντήρηση των πνευματικών δεσμών του ημικατεχόμενου νησιού με λογοτέχνες και πανεπιστημιακούς από την Ελλάδα.

Επιστημονική έκδοση για τα 50 χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας

Επιστημονική έκδοση για τα 50 χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας

Εκδίδεται από το Κέντρο Ελληνικών Ερευνών Καναδά-ΚΕΕΚ    και τα Πανεπιστήμια του Αιγαίου και Κρήτης. Κυκλοφορεί από τις

 Stephanos Constantinides, Thalia Tassou, Christos Iacovou

Études Helléniques - Hellenic Studies: "La Republique de Chypre: 50 ans apres - The Republic of Cyprus: 50 Years After

                                                                        Περιεχόμενα

La republique de Chypre: 50 ans apres - The Republic of Cyprus: 50 Years After || Chypre: un enjeu prepoderant de l'equilibre geopolitique et geostrategique est-mediterraneen || The security Issue of the Cyprus Problem || The Cyprus Question in the Context of Geopolitics and Grand Strategy || The Relationship of the Soviet Union with the Republic of Cyprus 1960-1964 || British Bases in Cyprus and Signals Intelligence || La question Chypriote devant les juridictions europeennes || Realisations de la litterature chypriote depuis le debut de l'independence || Colonialism and Independence in Cypriot Prose Writings || Nikos Nikolaidis de Chypre || 5 poetes Chypriotes / 5 Cypriot Poets || Livres recus / Book Received || Chronologies

Παρατηρήσεις

Το περιοδικό είναι συνέκδοση των CENTRE FOR HELLENIC STUDIES AND REASEARCH CANADA-KEEK,  UNIVERSITY OF CRETE και  UNIVERSITY OF THE AEGEAN.

Στην επιμέλεια του τεύχους συνεργάστηκαν οι: Stephanos Constantinides, Christos Iacovou, Thalia Tassou.
Περιέχονται κείμενα των: Jean Antoine Caravolas, Jean Catsiapis, Stephanos Constantinides, Giorgos Georgiou, Maria Herodotou, Christos Iacovou, Phivos Klokkaris, Despina Michael, Lefteris Papaleontiou, Fotini Katy Mirante-Psaltakis.

Ο Νίκος Νικολαΐδης που θυμάμαι

Στα 55 χρόνια από το θάνατο του

Γιάννης Καράβολας, Université du Québec à Montréal

Διάλεξη που έγινε στο Μοντρεάλ με ευθύνη Του Κέντρου Ελληνικών Ερευνών Καναδά-ΚΕΕΚ

στις 17 Απριλίου 2011

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η
 

Ο Νίκος Νικολαίδης ήταν ένας εξαιρετικός άνθρωπος και ένας καλλιτέχνης με πολλαπλά ταλέντα. Είχα την τύχη να τον γνωρίσω και να τον συναναστραφώ όταν ήμουν πολύ νέος. Επηρέασε σημαντικά την πνευματική μου διαμόρφωση και του είμαι γι’αυτό ευγνώμων.

Αφιέρωμα στην λογοτεχνία του Εμφυλίου Πολέμου

Ο Εμφύλιος Πόλεμος στην Ελλάδα

         KENTPO EΛΛHNIKΩN EPEYNΩN KANAΔA K E E K

CENTRE DE RECHERCHES HELLENIQUES - CANADA 

CENTRE FOR HELLENIC STUDIES AND RESEARCH - CANADA

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Κυκλοφορεί το πρώτο τεύχος του 18^ου τόμου του ακαδημαϊκού περιοδικού Études helléniques-Hellenic Studies με θέμα τον Εμφύλιο Πόλεμο στην Ελλάδα όπως αυτός παρουσιάζεται μέσα από την ελληνική πεζογραφία. Το τεύχος αυτό εκδίδεται από το Κέντρο Ελληνικών Ερευνών Καναδά-ΚΕΕΚ σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια Κρήτης και Αιγαίου. Την έκδοση επιμελήθηκε ο καθηγητής νεοελληνικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο McGill Νικόλαος Πουλόπουλος και συνεργάζονται οι πανεπιστημιακοί Ιάκωβος Ανυφαντάκης, Σταματία Δόβα, Εμμανουέλα Κάτσια, Kersitn Jentsch-Mancor και Δημήτρης Παϊβανάς.

Εκδηλώσεις στον Καναδά για τα 50 χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας

Το Κέντρο Ελληνικών Ερευνών Καναδά-ΚΕΕΚ, σε συνεργασία με το Κέντρο Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Μοντρεάλ, οργάνωσε δύο εκδηλώσεις για τα 50 χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Η πρώτη εκδήλωση, στα Γαλλικά, έγινε στο Πανεπιστήμιο του Μοντρεάλ, στις 20 Οκτωβρίου 2010, με κεντρικό ομιλητή τον καθηγητή πολιτικών επιστημών και διεθνούς δικαίου του Πανεπιστημίου του Παρισιού-Nanterre Ιωάννη Κατσιάπη που ανέπτυξε το θέμα «Κυπριακή Δημοκρατία : 50 χρόνια διαδρομής».